تحلیل جامعه‌شناختی توسعه و نابرابری در ایران

Authors

  • ریحانه تمیزی فر دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی اقتصادی و توسعه دانشگاه آزاد اسلامی؛ واحد علوم و تحقیقات تهران
  • مصطفی ازکیا استاد جامعه شناسی و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی ، واحد علوم و تحقیقات تهران ، ایران
  • منصور وثوقی استاد جامعهشناسی و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی؛ واحد علوم و تحقیقات تهران
Abstract:

برابری و عدالت در برخورداری از دستاوردهای توسعه در پهنۀ جغرافیایی مشخص یکی از موضوعات مهم در مطالعات توسعه به شمار می‌رود که بر سیاستگذاری توسعه کشورها اثرگذار است. مقالۀ حاضر به تعیین جایگاه و رتبه‌بندی توسعه‌یافتگی استان‌های ایران و شناخت الگوی حاکم بر توسعه‌یافتگی کشور می‌پردازد. با توجه به بررسی ادبیات موجود در زمینه شاخص‌های توسعه، پنج بعد اصلی برای ارزیابی توسعۀ استان‌ها شامل اقتصادی و زیربنایی (10 شاخص)، آموزش (4 شاخص)، جمعیتی (5 شاخص) و بهداشتی-درمانی (11 شاخص)، فرهنگی و ارتباطات (6 شاخص) انتخاب و داده‌های مربوط به آنها از سرشماری 1395 به صورت مقطعی برای 31 استان کشور به عنوان جامعه آماری به‌دست آمده است. در این مقاله رتبه‌بندی استان‌ها با استفاده از روش تاپسیس و تحلیل ثانویه انجام و برای طبقه‌بندی استان‌ها از روش خوشه‌بندی سلسله مراتبی و ابزار SPSS استفاده شده است. همچنین با الگوی مرکز-پیرامون تفاوت بین استان‌های مرزی با غیرمرزی  تحلیل شده است. یافته‌ها بیانگر این است که استان‌های سمنان، یزد و تهران در بالاترین درجۀ توسعه‌یافتگی قرار دارد و استان‌های سیستان و بلوچستان، آذربایجان غربی و کرمان در پایین‌ترین ردۀ توسعه‌یافتگی قرار دارند. همچنین نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که در سال 1395 الگوی مرکز-پیرامون بر توسعه‌یافتگی استان‌های کشور حاکم بوده است. علاوه‌ بر این، نشان می‌دهد که استان‌های توسعه‌یافته‌تر نابرابری درون‌استانی بیشتری در شاخص‌های مختلف توسعه داشته‌اند که بیانگر تجمیع امکانات در مراکز استان‌ها است.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

نابرابری جنسیتی و توسعه اقتصادی در ایران

در طی چندین دهه اخیر، رابطة بین توسعه اقتصادی و نابر ابری جنسینی یکی از مهمترین مباحث هم در حوزهء سیاستگذاری و هم در علوم اجتماعی بوده است. سازمان های غیردولتی و سازمان ملل فعالانه به بررسی اثر سیاست های اقتصادی بر موقعیت زنان پرداخته اند و همچنین سازمان های دولتی در بیشتر نقاط جهان به تنظیم برنامه های هدفمند جهت أدغام موضوعات جنسیتی در برنامه های توسعه پرداخته اند و اغلب این سیاست ها در جهت کا...

full text

تحلیل نابرابری فضاهای جغرافیایی توسعه بین مناطق روستایی مرکزی ایران

فضاهای نابرابر جغرافیایی که درصد وسیعی از سرزمین کشورهای در حال توسعه را به خود اختصاص داده است بی­شک یکی از تبعات توسعه نابرابر و نامتوازن است که ریشه در توزیع ناعادلانه امکانات دارد. عدم برخورداری از فرصت­های فضایی برابر می­تواند منجر به شکافی عمیق بین استان­ها، شهر­ها و حتی مناطق روستایی کشور گردد که پیامد آن ظهور فقر ، مهاجرت­های روستا-­شهری و به دنبال آن حاشیه­نشینی، افزایش جرم، فساد، فحشا...

full text

تحلیل نابرابری های توسعه ی ناحیه ای در ایران

نابرابری و ابعاد مختلف آن نشانه های مشخّصی از توسعه‎نیافتگی شمرده می شود. تفاوت ها و نابرابری های منطقه ای و ناحیه ای تهدیدی جدّی برای کشورها به‎شمار می رود، زیرا زمینه های دست‎یابی به وحدت و یکپارچگی ملّی را دشوار می‎کند. برای فراهم کردن مبنای علمی و منطقی برای کاستن نابرابری ها، ارزیابی جامعی از وضعیّت موجود توسعه ی نواحی با در نظر گرفتن شاخص های مختلف، بسیار ضروری است. پس از انجام این ارزیابی، م...

full text

تحلیل رابطه نابرابری منطقه‌ای و توسعه اقتصادی در ایران: رویکرد داده‌های تابلویی فضایی

نابرابری‌های منطقه‌ای و عدم تعادل در ساختار فضایی مناطق از جمله پدیده‌هایی است که اغلب کشورها و به ویژه کشورهای در حال توسعه با آن روبرو بوده و هستند. از آثار نابرابری منطقه‌ای، گسترش رشد و توسعه در برخی مناطق، ایجاد و تشدید نابرابری‌های فاحش درآمدی و رفاه اجتماعی بین مناطق گوناگون و عوارض سوء اقتصادی –‌ اجتماعی است. در این مقاله به تحلیل رابطه بین نابرابری منطقه‌ای و رشد اقتصادی در بین استان‌ه...

full text

توسعه مالی، نابرابری درآمدی و فقر در ایران

هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی تأثیر توسعه مالی بر نابرابری درآمدی و فقر در ایران طی سال­های 1357 تا 1394 بوده است. نتایج نشان داد که در بلندمدت، توسعه مالی، نابرابری درآمدی در اقتصاد ایران را کاهش داده ­است. اثر درآمد سرانه بر توزیع درآمد، مطابق با نظریه U معکوس کوزنتس است.  همچنین با افزایش تورم، ضریب جینی افزایش و توزیع درآمد نابرابرتر می‌شود. به علاوه، نتایج نشان داد که رابطه بلندمدت مثبت، بین ...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 27  issue 1

pages  315- 338

publication date 2020-09-21

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023